قرارداد «وثوق الدوله» با انگلیسی ها به کجا رسید؟

3 شوال سال 1338 قمری، کابینه «وثوق الدوله» سقوط کرد.

نخست وزیر بود و یک قرارداد ناجور با انگلیسی ها بست که وقتی مفادش آشکار شد، صدای مردم درآمد و دولتش سقوط کرد و خودش هم از شدت بی آبرویی از ایران رفت؛ - همین دیروز گروه تاریخ خبرگزاری فارس ـ امین رحیمی: سال 1919 میلادی با این که یک سال بود جنگ جهانی اول تمام شده بود، ولی ایران هنوز اشغال بود.

در روسیه تزاری انقلاب شده بود و نام حکومت شده بود شوروی و سربازان روس از ایران رفته بودند؛ ولی انگلیسی ها خوششان آمده بود و قصد رفتن نداشتند؛ تا 2 سال بعد هم ماندند در ایران، یعنی تا زمان کودتای 3 اسفند سال 1299 شمسی که رضاخان را سر کار آوردند.

در ایران اوضاع خراب بود و احمدشاه مدام در فرنگ بود و در این شرایط انگلیسی ها می خواستند قراردادی با ایران ببندند و جای پایشان را محکم کنند و تا می توانند امتیاز بگیرند.

یک راست هم رفتند سراغ میرزا حسن خان وثوق الدوله که نخست وزیر بود و 3 ماه مخفیانه مذاکره کردند و توافق کردند و یک قراردادی نوشتند که نامش شد قرارداد 1919.

وثوق الدوله خودش درباره این قرارداد گفت: اضطرار حقیقی، داعی [باعث] شد که یا ما مملکت را تسلیم حوادث بکنیم و از معرکه بگریزیم یا با مرکز واحدی که در آن موقع استمداد از آن ممکن بود [انگلیس]، داخل در مذاکره شویم و یک قراری بگذاریم.