الهیات انفعال/سعید حجاریان

به گمان من در عصر کنونی نباید دین را ابزاری برای توجیه افعال بشری قرار داد؛ چه این فعل جنبش و انقلاب و انفعال باشد، چه توسعه و کنترل اجتماعی و سیاسی.

- لذا صرفاً می بایست به راه حل های سیاسی و سنجش پذیر و زمینی متمرکز بود سعید حجاریان در مشق نو نوشت: انسان ها و گروه های سیاسی برای وضعیت بریدگی، وادادگی و انفعال خویش دست به توجیهات مختلف می زنند.

در کشور ما که شیعی ست، این توجیهات معمولاً از جعبه ابزار الهیات بیرون می آید.

البته، باید در نظر داشت که سکولارها نیز در دستگاه اندیشگی خود ابزارهایی مانند خودکشی، اپیکوریسم، انحلال طلبی و رواقی گری را به کار می گیرند تا به نوعی وضعیت وصف شده را هضم یا از آن عبور کنند.

اکنون، که تا حد زیادی راه های فاعلیت و عاملیت به روی نیروهای سیاسی بسته شده است، و حتی آینده ای تاریک پیش روی ایشان متصور است، دین مداران و به طور مشخص شیعیان از چندین مسیر خود را تسلی و تشفی می دهند.

1.

بازگشت به تنظیمات اولیه.

شیعیان تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به نظریه سیاسی رایجی گرایش داشتند که معتقد بود هر عَلمی که قبل از قیام حضرت قائم برافراشته شود، محکوم به سرنگونی است.

علمایی مانند آقایان بروجردی، خویی و حتی، پیش تر صاحب مکاسب جملگی معتقد به این راه بودند و حداکثر راهی را که فی المثل شیخ انصاری پیشنه