بازخوانی چالش مشروعیت در رژیم پهلوی

گروهی از نویسندگان، مشکلات مشروعیت رژیم پهلوی را ناشی از ساخت و بافت روابط قدرت در درون آن می دانند که مشارکت ناپذیر بود و روابط سلطه موجود در رژیم پهلوی را ادامه همان قدرت پیشین می شناسند.

- ، به نقل از مرکز اسناد انقلاب اسلامی، یکی از اقدامات رژیم پهلوی این بود تا با تمسک بر مبانی مشروعیت زایی مانند نظام پادشاهی سنتی ایران باستان، قانون اساسی، ارتش و توان نظامی، نمادهای مذهبی و .

حاکمیت خود را بر جامعه ایران، مشروع و قانونی جلوه دهد.

در عین حال، ساختار استبدادی نظام پادشاهی رژیم پهلوی، مبارزه با فرهنگ ایرانی و سنت های اسلامی اصیل، دخالت قدرت های خارجی و عدم استقلال، تکیه بر زور و دستگاه های سرکوب، ایجاد محدودیت در مشارکت های سیاسی مردم، و رانتیر بودن حکومت، باعث گردید تا رژیم پهلوی با بحران مشروعیت مواجه شود.

در کاربست مقوله مشروعیت برای تبیین روابط سلطه در رژیم اقتدارگری پهلوی، همایون کاتوزیان با طرح نظریه استبداد ایرانی بر این عقیده است که دولت پهلوی، فاقد مبنای مردمی بوده و مشروعیت یا به عبارت دقیق تر، تداوم سلطه آن متکی بر قدرت برهنه دولت بوده است: دولت در خارج از خود، مشروعیت مستمر و مداومی نداشت، یعنی مشروعیت دولت اساسا ناشی از واقعیت قدرت آن (و در نتیجه، توانایی اداره کشور) بود.