«مهاجرت سوسیالیستی»؛ از ظهور رضاشاه تا انحلال حزب توده

تورج اتابکی، مورخ، در تحقیقاتش نشان داده است که 5 هزار سوسیالیست و کمونیست ایرانی در دوران حکومت استالین در شوروی اعدام شدند.

- عصر ایران - مهاجرت سوسیالیستی (Sosialist Migration) اصطلاحی است در اشاره به مهاجرت سوسیالیست ها و کمونیست های اقصی نقاط جهان به کشورهای سوسیالیستی بلوک شرق به ویژه اتحاد جماهیر شوروی.

این مهاجران معمولا متعلق به کشورهای جهان سوم یا کشورهای ناپیشرفته اروپایی بودند، مثل یونان.

در ادبیات سیاسی ایران، اصطلاح مهاجرت سوسیالیستی بیشتر در مورد مهاجرت سیاسی ایرانیان به شوروی و کشورهای اقماری اش به کار می رود.

اکثر این مهاجران، طبیعتا چپگرا بودند.

از آنجایی که سوسیالیست ها و کمونیست های ایرانی در سده اخیر چهار موج عمده مهاجرت به کشورهای بلوک شرق به ویژه شوروی را رقم زدند، اصطلاح مهاجرت سوسیالیستی در ادبیات مارکسیستی تا حد زیادی یادآور مهاجرت چپگرایان ایرانی را نیز تداعی می کند.

پس از کودتای 1299 و استقرار حکومت رضاخان، نخستین موج مهاجرت سوسیالیستی در ایران رقم خورد.

موج دوم در 1325 پس از انحلال فرقه دموکرات آذربایجان رقم خورد.

پس از کودتای 28 مرداد، سومین موج مهاجرت سوسیالیستی در ایران پدید آمد و چهارمین موج هم پس از بهمن 1361 به دنبال انحلال حزب توده و سایر سازمان های چپگرا رقم خورد.