روابط ایران و جمهوری آذربایجان در بستر منازعات ژئوپلیتیک

روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان علی رغم اشتراکات مذهبی، فرهنگی، زبانی و جغرافیایی، همواره پر فراز و نشیب بوده است.

در حالی که دو کشور از نظر تاریخی و مذهبی قرابت هایی دارند، اما در دهه های اخیر اختلافات ژئوپلیتیکی، نزدیکی باکو به اسراییل و غرب و رقابت های منطقه ای با محوریت ترکیه و روسیه موجب افزایش سطح بی اعتمادی و حتی تنش شده است.

ایران و جمهوری آذربایجان دارای مرزی به طول حدود 700 کیلومتر هستند و این نزدیکی جغرافیایی می تواند زمینه ساز همکاری های اقتصادی، فرهنگی و ترانزیتی باشد؛ با این حال، اختلافات ناشی از نگاه باکو به آذری های ایران به عنوان امتداد قومی، همواره حساسیت هایی را در تهران ایجاد کرده است.

در جریان جنگ دوم قره باغ (2020)، ایران تلاش کرد بی طرفی خود را حفظ کند، اما پس از پیشروی جمهوری آذربایجان و درگیری های مرزی در نزدیکی ارمنستان، نگرانی های امنیتی ایران افزایش یافت.

  تهران همواره خواستار حفظ مرز های بین المللی، ثبات قفقاز جنوبی و جلوگیری از حضور بازیگران فرامنطقه ای (به ویژه اسراییل و ناتو) در نزدیکی مرزهایش بوده است.

کریدور زنگزور نیز در صورت اجرایی شدن، نخجوان را به خاک اصلی جمهوری آذربایجان متصل می کند و عملاً ارتباط ارمنستان با ایران را قطع می کند و برای ایران تهدیدی راهبردی تلقی می شو�